Cuốn sách “Thực hành văn hóa tín ngưỡng Việt Nam” của tác giả Nguyễn Hạnh được coi là một kho tàng tri thức phong phú về lễ nghi, phong tục tập quán của người Việt từ xa xưa. Đây là cuốn sách có giá trị lớn trong việc tìm hiểu văn hóa tín ngưỡng dân tộc, giúp bạn đọc nắm bắt được cội nguồn, ý nghĩa sâu xa của những nghi thức, nghi lễ truyền thống.

Trong cuốn sách dày gần 500 trang này, tác giả đi sâu phân tích các lễ nghi thờ cúng thiêng liêng của cha ông ta từ xa xưa như: lễ cúng đầu năm, lễ Vu Lan, lễ Tết Nguyên Đán, lễ hội chùa… Những phong tục tập quán độc đáo của người Việt truyền từ đời này sang đời khác cũng được tác giả khảo sát, giải thích cặn kẽ. Cuốn sách như một kho tàng quý báu, góp phần bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc.

Cuốn sách “Thực hành văn hóa tín ngưỡng Việt Nam” của tác giả tiếp nối công trình nghiên cứu về tín ngưỡng của người Việt, bắt đầu từ niềm tin dân gian thờ cúng Trời, Đất, Tổ tiên. Qua quá trình giao lưu văn hóa với các tôn giáo ngoại lai, người Việt đã có sự tiếp thu và lựa chọn, hình thành nên một nền văn hóa tín ngưỡng độc đáo với nhiều phong tục, tập quán mang đậm bản sắc. Tác giả phân tích nền tảng của văn hóa tín ngưỡng Việt Nam là chữ “Ơn” gồm 3 mối quan hệ Thiên – Địa – Nhân, thể hiện quan điểm nhân sinh và vũ trụ. Cuốn sách gồm 3 phần, trong đó 2 phần lớn phân tích về nhân sinh quan, vũ trụ quan thể hiện qua các phong tục, tập quán phổ biến trong đời sống tinh thần của người Việt. Tác giả phân tích sâu sắc từng tục lệ, từ khái niệm đến thực hành, dựa trên nhiều nguồn tư liệu phong phú để làm sáng tỏ nguồn gốc và ý nghĩa.

Trong phần thực hành, tác giả trình bày cụ thể cách thức tiến hành các nghi thức, nghi lễ truyền thống dân tộc dựa trên nhiều nguồn tư liệu đáng tin cậy như thơ, sách báo, tạp chí cổ. Ví dụ, đối với lễ giỗ, tác giả trích dẫn sách Luận Ngữ để lý giải tại sao phải chịu tang, vì sao tang phục màu trắng; tra cứu Đại Nam Quấc Âm Tự Vị, Phật giáo, lịch sử Trung Hoa để tìm hiểu nguồn gốc giỗ 49 ngày và 100 ngày. Về ngày Tết Việt Nam, tác giả truy nguyên nhiều nguồn để lần lượt giải đáp các câu hỏi về nguồn gốc cụm từ “Tết”, “Nguyên đán”, khởi nguyên tục đón Tết, lý do phong tục Tết bắt nguồn từ các chữ Hiếu, Ân, Lễ, Lạc. Về tục thờ Táo Quân, tác giả so sánh với tục thờ cúng tương tự ở Trung Hoa, phân tích hình tượng thần bếp và mô tả chi tiết cách thờ Táo Quân riêng của người Việt.

Sự phong phú về nguồn tài liệu, sự tỉ mỉ trong phân tích, mô tả cụ thể và đối chiếu cần mẫn đã tạo nên giá trị độc đáo của cuốn sách. Bên cạnh văn bản, hình ảnh minh họa cũng chiếm phần lớn, mô tả trực quan các khái niệm, tranh dân gian, đồ dùng trong phong tục, cách thức tiến hành nghi lễ… Hình ảnh giúp làm rõ yếu tố phong thủy trong kiến trúc triều Nguyễn, nhà dân gian với cảnh quan tổng thể và chi tiết các bộ phận, phần chú thích cũng rất cẩn thận.

Cuốn sách này là công trình nghiên cứu cẩn thận, phong phú về tư liệu, kinh nghiệm, của một tác giả say mê. Cùng với cuốn Văn hóa tín ngưỡng Việt Nam, đây là tài liệu quý giá giúp độc giả hiểu sâu hơn nguồn gốc lễ nghi, tín ngưỡng, phong tục tập quán cổ xưa của dân tộc còn được lưu truyền đến ngày nay.

Tác giả Nguyễn Hạnh sinh năm 1959 tại Gia Định, là giảng viên đại học, giảng dạy các môn tiếng Việt, Hán Nôm, lịch sử Văn hóa, Văn hóa Tín ngưỡng, triết học phương Đông. Ông tốt nghiệp Kỹ sư giáo dục Đại học Sư phạm Kỹ thuật năm 1981, sau đó học tiếp lên sau đại học chuyên ngành Quản lý giáo dục, tốt nghiệp năm 1995.

Trong sự nghiệp viết sách, ông từng hợp tác với Nhà xuất bản Giáo dục viết về các chủ đề âm nhạc, giáo dục công dân, tính danh của người Việt. Từ năm 1992 đến nay, ông cộng tác với Nhà xuất bản Trẻ xuất bản nhiều đầu sách như sách nghiệp vụ nghề nghiệp, chân dung danh nhân, rèn luyện kỹ năng, bộ sách 500 câu chuyện đạo đức, bộ sách về di tích lịch sử văn hóa và danh thắng, với hơn 30 đầu sách.

Từ năm 2004 đến nay, ông tập trung nghiên cứu sâu về tiếng Việt, Hán Nôm, lịch sử văn hóa, văn hóa tín ngưỡng, triết học phương Đông. Hai cuốn sách “Văn hóa tín ngưỡng Việt Nam” và “Thực hành văn hóa tín ngưỡng Việt Nam” là thành quả nghiên cứu về tín ngưỡng của người Việt từ thời khai quốc.