Tập truyện “Ngụm đắng xuôi ngàn” của tác giả Hoài Sa là một tác phẩm đáng chú ý gần đây trong làng văn học Việt Nam. Đây là một tập truyện ngắn do Nhà xuất bản Kim Đồng phát hành vào dịp cuối năm.

Tác phẩm tái hiện lại cuộc sống khắc nghiệt nhưng đầy tình người của bà con các dân tộc thiểu số miền núi phía Bắc. Các câu chuyện diễn ra tại những bản làng của người Hmong, người Dao hay người Tày. Cốt truyện xoay quanh những vấn đề xã hội đương đại như vượt biên, buôn bán ma túy, phá rừng,… nhưng lại có màu sắc riêng của vùng cao.

Trong truyện “Ở Seo Lùng Phình”, tác giả đưa người đọc đến dự một đám tang, nơi tình yêu và lừa dối đan xen, khiến ông cậu phải chết vì con dâu ngoại tình. Điểm đặc biệt là truyện được kể từ góc nhìn của ông cậu về đám tang của chính mình.

Trong “Cuộc đi của kẻ về”, Sèng là người Hmong dẫn gia đình rời bản làng đổi đời, nhưng cuối cùng mất cả vợ con trong hành trình. “Hướng ánh sáng” là một trong số ít truyện có cái kết tương đối lạc quan, khi gã buôn người nhận ra tình yêu thương.

Hầu hết các câu chuyện trong tập truyện đều có những kết thúc mở, đắng để độc giả phải suy ngẫm về cuộc sống của con người miền cao.

Qua từng chi tiết nhỏ trong các câu chuyện, tác giả Hoài Sa không chỉ kể truyện mà còn khéo léo tái hiện nên một phần nếp sống và văn hóa của các dân tộc thiểu số miền núi.

Trong truyện “Trong tựa gương soi”, đám cưới của người Dao được mô tả cụ thể qua hành động phản kháng của nhân vật chính, khi cô cố tình hủy hoại nghi thức bước qua nhà tranh trong đám cưới truyền thống của dân tộc mình.

Tục lệ nhận con nuôi của người Thái cũng xuất hiện trong “Con thắt sợi chỉ đỏ”, khi người cha đeo chiếc vòng chỉ đỏ suốt nhiều năm để nhận cô con gái nuôi, nhưng rồi vứt bỏ nó trong cơn tức giận khi hai cha con mâu thuẫn. Chiếc vòng chỉ đỏ ấy trở thành biểu tượng cho mối quan hệ gia đình giữa hai cha con.

Các yếu tố văn hóa dân gian như vậy gắn liền với hành động và số phận của các nhân vật, tạo nên sắc thái riêng cho từng câu chuyện.

Bên cạnh đó, kết cấu các truyện ngắn gọn, súc tích cũng khiến người đọc dễ dàng theo dõi. Ngôn ngữ đơn giản, tránh miêu tả quá cường điệu về miền núi nhưng vẫn giữ được chất chất mộc mạc, chân chất.

Như vậy, qua tập truyện _Ngụm đắng xuôi ngàn_, Hoài Sa đã đưa độc giả đến gần hơn với đời sống và nền văn hóa phong phú của người dân tộc thiểu số miền núi, một đề tài ít được khai thác trong văn học Việt Nam hiện đại.